به قلم: حمید ضیا.
همیشه جدال بر سر برتری علم بر تجربه یا بالعکس از مباحث داغ بوده و هست. بسیاری از این بحث‌ها با رودررویی و تضاد بین تجربیات افراد و آن‌چه علم بیان کرده بدون نتیجه تمام می‌شوند. از این رو برای درک بهتر به بررسی و توضیح تجربه و علم می‌پردازیم.
۱- علم (science):
متاسفانه در زبان فارسی یا عربی کلمه‌ای که بتواند معنی science را برساند نداریم. دو کلمه علم و دانش هر دو به معنی یافته‌ها و دانسته‌های Knowledge ما هستند در حالی‌که science وسیله‌ای است برای رسیدن به آن دانسته‌ها. گویا در زبان عربی جدیداً از همان کلمه «الساینس» استفاده می‌کنند. به هرحال ما از همان کلمات علم و دانش استفاده می‌کنیم، مگر جایی که نیاز به توضیح باشد.
علم به معنی اقدام قاعده‌مند در جهت توسعه و سازماندهی هدفمند دانش است که در قالب تفسیرهای قابل آزمایش و پیش‌بینی‌هایی درباره‌ی جهان صورت می‌گیرد.
همچنین، علم به معنای «مجموعه دانسته‌هایی است منسجم و روش‌مند درباره‌ی یک موضوع یا مطالعاتی است که در کار دستیابی به یک هدف معرفتی است؛ گزاره‌های یک علم، ممکن است که اعتباری، و موضوع آن، جزئی و مشخص باشد.»
۲- آزمون تجربی علمی علوم تجربی (experiment):
به معنی انجام کارها و پروسه‌های مختلف یا آزمایش کردن علمی یک اکتشاف، اختراع یا تز علمی برای رسیدن به جواب یا واقعیت علمی است. در علوم تجربی پایه و اساس تجربه کردن یک موضوع علمی است که با آزمون و خطا به صحت آن پی برده می‌شود.
۳- تجربه (experience):
به معنی کسب مهارت‌ها یا دانسته‌ها در یک موضوع یا اتفاق به وسیله‌ی در ارتباط بودن و تکرار یا برخورد با آن موضوع یا اتفاق است. یا به عبارتی دیگر، منظور از تجربه کسب شناخت از راه حواس پنج‌گانه و مشارکت مستقیم در رویداد است. به دیگر سخن، شناخت و معرفتی است که فرد از راه حس کردن و انجام کاری کسب می‌کند و نه از راه آموزش. هر چه فرد کاری را بیشتر انجام داده باشد، شناختش نسبت به ملزومات، روند‌ها و نتایج آن کار بیشتر می‌شود. با انجام بیشتر کار، فرد از اشتباهات و موفقیت‌هایش می‌آموزد که چه سیاست‌ها و راه‌هایی پاسخ بهتری می‌دهند و کدام یک نتایج خوبی به دست نمی‌دهند. فرد می‌آموزد که کدام ابزار زودتر او را به هدفش می‌رساند و کدام ابزار منجر به بالا رفتن هزینه و اتلاف زمان می‌شود.
می‌توان مجموعه‌ی تجارب شخص را به سه گروه تجارب خانوادگی و شخصی، تجارب عمومی، و تجارب سازمانی دسته بندی کرد. در این‌جا هدف ما دو مورد اول است.
