خانه‌تور و تمرینات

به قلم: حمید ضیا.

حتماً شما هم همیشه در خرداد و تیر ماه شاهد بحث‌های زیادی پیرامون خانه‌تور بوده‌اید. خانه‌‌تور و تمرینات زیر آن همواره از مباحث و مسائل مورد گفتگو بوده و نظرات زیادی بیان شده که اکثراً هم شبیه هم هستند. نظراتی از قبیل پیاده‌روی زیر تور، پِر دادن زیر تور و زیر آفتاب شدید طاقت کبوتر را بالا بردن. ما برای رسیدن به نتیجه‌ی بهتر در ابتدا به تاریخچه‌ی موضوع می‌پردازیم تا بهتر بتوانیم این موضوع را بررسی کنیم.

خانه‌تور چیست؟

خانه‌تور فضایی بسته و مسلماً از جنس تور است که باعث جدایی کبوتران از محیط آزاد می‌گردد. کبوترها به راحتی در آن می‌گردند یا بسته به سایز آن در آن پرواز می‌کنند.

تاریخچه‌ی خانه‌تور

قدمت خانه‌تور به زمانی باز می‌گردد که کبوتر برای مسابقه استفاده شد و ارزش مادی پیدا کرد. اولین کسانی که خانه تور را ابداع کردند اروپائیان بودند. آن‌ها برای محافظت کبوتران‌شان، چه مسافتی چه بلندپرواز یا نمایشی و یا تزئینی، از دست حیوانات شکاری و هم‌چنین گم‌ نشدن‌شان در فصول سرد، خانه‌تور به اندازه‌های مختلف بنابر نیاز و تعداد کبوترها ساختند.‌ کسی به درستی نمی‌داند که چه کسانی اولین خانه‌تور‌ها را ساختند و از کجا به بقیه کشورها سرایت کرد؛ اما ما می‌دانیم که مبدأ آن اروپا است.

تاریخچه خانه‌تور در ایران

قدمت خانه‌تور در ایران شاید کمتر از ۲۵ سال باشد. به احتمال زیاد در اثر معاشرت با کبوترداران پاکستانی خانه‌تور در ایران نیز رایج گردید. البته چون موضوع این متن در مورد تاریخچه‌ی خانه‌تور نیست پس وارد این مقوله نمی‌شویم.

چرا خانه‌تور؟

همان‌طور که در بالا گفتیم دلایل استفاده از خانه‌تور بسیار ساده هستند.
۱- مراقبت از کبوترها در برابر حیوانات شکاری، چه زمینی، چه‌هوایی.
۲- اجازه دادن برای گشتن و هواخوری مخصوصاً در دوران جوجه کشی.
۳- حمام آفتاب دادن و آبتنی در زیر آفتاب.
۴- از دست ندادن کبوترهای ناجلد و یا با ارزش‌تر.
۵- اضافه کردن فضای بیشتر به گنجه‌ها با باز کردن درِ هر گنجه.
۶- آشنا کردن جوجه‌ها با محیط بیرون بدون آزاد کردن آن‌ها. یعنی جلد کردن راحت‌تر.

در کنار این موارد بعضی از کبوترپران‌های جدی‌تر تمریناتی را با نام تمرینات زیر خانه‌تور نیز ابداع کرده‌اند که به آن‌ها می‌پردازیم. تمرینات زیر تور به دو دسته تقسیم می‌شوند:
یک: پیاده‌روی کبکی‌ها‌.
دو: پِر دادن یا پراندن زیر تور.
گفته‌ می‌شود که هر دوی این تمرینات در جهت آماده‌سازی برای پرش بهتر و نتیجه عالی‌تر انجام می‌شوند. اما آیا این تمرینات مؤثرند و یا ‌فقط اتلاف وقت هستند؟
برای بهتر پاسخ دادن به این سؤال بهتر است به چند مقایسه‌ بپردازیم.

مقایسه‌ی اول:
کبوترداری قبل از خانه‌تور و بعد از خانه تور در ایران: مسلماً قبل از وجود خانه‌تور کبوترداران و گروبندان نمی‌توانستند به چنین تمریناتی مبادرت بورزند. در بهترین حالت کبوترهای کبکی را تا قبل از «نیمه تخت» شدن شاید کمی راه می‌بردند. این هم ممکن است مختص بام‌های بزرگ بوده باشد. وگرنه بر روی بام کوچکی مثل بام ایرج خان بختیاری چنین کاری غیر ممکن بود. پِر دادن که عملاً ملغیٰ است. پس در ایرانِ قبل از خانه‌تور بدون این تمرینات مبادرت به گرو می‌کردند و نتایج هم کماکان همانند الان بوده. البته در پاسخ به دوستانی که شاید افزایش نیم ساعت، یک ساعت را نسبت به آن زمان مدنظر دارند می‌توان گفت که این افزایش به دلایل دیگر می‌تواند باشد؛ دلایلی مثل اصلاح‌نژاد، تغذیه‌ی بهتر و یا متاسفانه ترکیب با کبوتران خارجی و استفاده از مواد انرژی‌زا و دوپینگ.

مقایسه‌ی دوم:
کبوتران مسافتی: همان‌طور که می‌دانیم کبوتران مسافتی در مسابقات ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلومتر شرکت می‌کنند. این مسافت را باید در طی یک روز پرواز کنند. از آن‌جایی که میانگین سرعت آن‌ها ۱۰۰ کیلومتر در ساعت است، پس حدوداً بین ده تا پانزده ساعت در حال پرواز هستند. یعنی ساعتی بسیار بیشتر از کبوتر بلند پرواز ایرانی‌. خب آیا این کبوتران نیز تمرین زیر خانه‌تور دارند؟ آیا پاهایشان را با پیاده‌روی «قوی‌تر» می‌کنند؟ اصلاً لزومی برای این کار هست؟ پاسخ تمامی سوال‌های بالا «خیر» است.

مقایسه‌ی سوم:
کبوتر تیپلر اروپایی (بلندپرواز یا کوتاه‌پرواز): بر کسی پوشیده نیست که این کبوتران نیز قادر به پروازهای ساعت سنگین بالای ۱۵ ساعت هستند. معمولاً صاحبان آن‌ها گنجه‌هایی کوچک با تعدادی محدود نگه‌داری می‌کنند. بالطبع خانه‌تور هم کوچک است که فقط جهت شش مورد اولیه‌ای که در بالا گفته شد استفاده دارد و چیزی به اسم تمرینات زیر تور صورت نمی‌گیرد.

حال این سوال پیش می‌آید که چرا کبوترپران ایرانی در ۲۵ سال اخیر چنین چیزی را ابداع کرده؟ آیا تاثیری داشته و یا فقط اتلاف وقت بوده؟ اگر تاثیر داشته، پس نتیجه‌ی شگفت‌انگیز آن کجاست؟